Berlin Alexanderplatz: theater voor vrede |
2001 nr. 1
hoofdmenu
inhoudsopgavearchiefover 'tKAuw reactie |
Plaats, tijd en politiek klimaat
Léon van der Sanden maakte, geïnspireerd door de roman 'Berlin Alexanderplatz' van Alfred Döblin uit 1928, een eigentijds toneelstuk. Daarin zijn ook anarchisme, nationaal-socialisme, communisme en extreem-nationalisme als voedingsbodem voor mensen die willen overleven, te herkennen. Tussen een tiental personages staat het leven van de hoofdpersoon, Franz Biberkopf, centraal, eertijds een transportarbeider. Hij keert na vier jaar gevangenisstraf, vanwege moord op zijn geliefde vriendin, Ida, terug in de maatschappij. Hij wil dan 'fatsoenlijk' gaan leven, maar hij redt het niet. Opnieuw leeft hij losgeslagen van alle normen en waarden, laat zich door nazi's gebruiken en vervalt weer in zijn oude patroon van leven met veel sex en drank dat, hem in een geestelijke chaos stort. Zijn 'vriend', Reinhold, een onvolwassen mens die vrouwen te gronde richt en een nazi-aanhanger is, veroorzaakt een ongeluk waarbij Biberkopf zijn arm verliest.
Achter de gebeurtenissen en over het toneel hangt een magisch-realistische sfeer. Deze verhoogt de theatrale spanning. Van het begin af is de dode Ida aanwezig. In haar ijle gedaante en witte japonnetje spreekt zij een, soms waarschuwend, commentaar aan Franz uit. Bij hoge spanningen zweven witte sluiers achter op het toneel. In het tweede bedrijf speelt de gestorven Mieze een rol vanuit de dood, voor Frans Biberkopf. Na zijn dood loopt Biberkopf weer op de Alexanderplatz, gezond en genezen, zichzelf moed insprekend: 'Niet bang zijn, Franz! Waar zou ik nu naar toegaan? [...] Naar Eva, natuurijk, naar wie anders. Hij berust: 'De ene blijft staan, de ander valt om, de ene rent verder de ander valt stom. Bombero'. Dan sluit de duisternis zich om Franz Biberkopf. |
|
hoofdmenu
inhoudsopgave
archief
over 'tKA
Updated: 9 februari 2001 |