Opvoeden zonder geweld

't Kan Anders
2001 nr. 3

hoofdmenu

inhoudsopgave

archief

over 'tKA

uw reactie

De Nobelprijswinnaars voor de Vrede vroegen niet alleen een begin te maken met een cultuurverandering, ze vroegen de staatshoofden ook om het eerste jaar van het nieuwe millennium te maken tot het 'Jaar van Onderwijs in Geweldloosheid'. Dat jaar is nu om en het is mij niet gebleken dat er op de scholen iets aan gedaan is.

Ik richtte me tot het Humanistisch Vormingsonderwijs en vroeg hoe zij daar mee omgaan. Enthousiast werd ik meteen uitgenodigd om zowel op een basisschool als op een middelbare school een les in vredesopvoeding bij te wonen. Dat gaat binnenkort gebeuren. Maar 'neem eerst contact op met Janne Poort-van Eeden', werd me geadviseerd en zo is het dus gegaan.

Omgaan met conflicten

Nog voordat het nieuwe millennium begon, was Janne al druk met 'opvoeden zonder geweld'. Benyamin Yanoov (Israeliër) schreef voor Israëlische kinderen verhalen over omgaan met conflicten. Samen met Janne Poort-van Eeden schreef Yanoov in opdracht van IFOR ('International Fellowship of Reconciliation'; internationaal genootschap voor verzoening, Alkmaar) boekjes voor Nederlandse scholen: 'Kinderen' en 'Omgaan met conflicten'. Het werden drie praktijkboeken voor respectievelijk de onderbouw, middenbouw en bovenbouw, plus een werkboek. In de boeken staan spelletjes, rollenspelen, verhalen, opdrachten enzovoorts.*

Win-win-oplossing

Een leuk spel voor de kleintjes, bedacht door een Zuid-Afrikaanse, is: er worden drie stoeltjes neergezet. Eén met een mondje, één met een oortje en nog een derde stoeltje. Twee ruziemakertjes nemen plaats op het praat- en het luisterstoeltje. Nadat beiden hun verhaal verteld en naar het verhaal van de ander geluisterd hebben, is het conflict meestal al opgelost. Zo niet, dan neemt een vriendje van beide kinderen op het derde stoeltje plaats en helpt mee de twee bij elkaar te brengen. Volgens Janne werkt deze methode heel goed, weet ze uit de praktijk. Conflicten horen bij het leven, zonder conflicten geen ontwikkeling. Jonge kinderen kun je al leren zó met conflicten om te gaan dat je tot een win-win-oplossing komt.

Vredesopvoeding is zeker een taak van de school. De school moet jonge mensen vaardigheden leren die hen geschikt maken zich te handhaven in de samenleving. Die samenleving heeft niet alleen burgers nodig die de kennisvakken beheersen, maar zeker ook mensen die anderen respecteren, tolerant zijn en geleerd hebben met problemen/conflicten om te gaan.

'Het Paxhuis'

Na de oproep van de Nobelprijswinnaars hebben dertien vredesorganisaties het Platform voor een Cultuur van Vrede en Geweldloosheid opgericht. Er werden vier werkgroepen samengesteld, waaronder de werkgroep Educatie, en daar zit Janne in. De werkgroep Educatie heeft een project 'Vredesopvoeding' uitgewerkt voor de scholen, 'Het Paxhuis'. Dat omvat een website, een kwartaalblad voor leerkrachten en een leerboek. Voor ieder kwartaal wordt een thema uitgewerkt, namelijk:

1. anti-racisme (in februari; 21 maart, VN-dag tegen racisme)
   
2. bevrijding (in mei; 5 mei, bevrijdingsdag)
   
3. vrede (in september; vredesweek)
   
4. mensenrechten (in december; 10 december, VN-dag Rechten van de Mens)
   

Cultuuromslag

De plannen liggen klaar. Om alle scholen te bereiken is echter geld nodig en daarvoor probeert men nu fondsen te vinden. De overheid heeft een andere visie wanneer het gaat om meer veiligheid in de eigen leefomgeving. Er wordt eerder gedacht aan meer blauw en zwaardere straffen - volgens Janne symptoombestrijding - dan aan het werken aan een cultuuromslag. Meer verwacht ze van plaatselijke groepen zoals vrouwengroepen, buurtinitiatieven enz.. In dat opzicht wordt al veel gedaan. Het heeft niet altijd de naam van 'werken aan vrede', maar het komt er vaak wel op neer. Janne is optimistisch over de resultaten van deze initiatieven. Een volgende keer neem ik u mee naar een les over vredesopvoeding op school.

Tilly de Waal

* Uitgegeven door Kwint'essens, Postbus 3, 1200 AA Hilversum, tel: 035-6285285, e-mail: info@nzv.nl

Hier klikken voor het volgende artikel over dit onderwerp.