Naar: Inhoudsopgave archief of Inhoudsopgave 't Kan Anders
Shakespeare's Julius Caesar uit 1600 nog steeds actueel in 1999
Om Shakespeare's tragedie Julius Caesar uit 1600 na Chr. in 1999 op de planken te
brengen heb je moed nodig. De professionele theatermakers van Aluin uit Utrecht
ondernamen dit met jeugdig elan.
feiten en thematiek
Toen Shakespeare in 1599 Julius Caesar (naar Amyot's Franse vertaling van Plutarchus) schreef, kondigden zich zijn "sad years", zijn "donkere jaren" aan. Waarom hij juist Julius Caesar (ca. 100-44 voor Chr.) als titelheld uitkoos is nog een raadsel. Historisch gezien is Caesar als groot veroveraar en veldheer de heerser en streefde naar het koningschap. Mede daardoor kwam het tot een samenzwering van republikeinen onder Cassius met Caesar's vroegere vriend Brutus. In 44 voor Chr. Werd Julius Caesar door hen vermoord. Cassius en Brutus pleegden twee jaar later zelfmoord. Antonius die steeds aan de kant van Caesar had gestaan, sloot zich aan bij Octavianus.
Aluin zegt dat zij in de regie van Erik Snel (met een tekst uit bestaande vertalingen) een voorstelling maakten "over het gevecht om de gunst van het volk, over moed en vuile handen, over vriendschap en liefde, over mannen".
Ik was opgetogen over hun Julius Caesar. Interpretatie, mise en scène enz. waren zo
verrassend, juist nu Kosovo meespeelt, dat ik u een verslag niet wilde onthouden. Maar zoals
altijd bij toneel: U dient het zelf te zien, te horen en te beleven.
de voorstelling
Decor en aankleding zetten de toon. Tegen de achtergrond van het gelijkvloerse toneel is een podium te zien, versierd met witte draperieën. Aan weerskanten bepalen witte banen de grenzen. Een paar fauteuils, een muziekinstallatie links en schuingeplaatste schotten rechts, maken ons nieuwsgierig naar de toepassing.
De acteurs zijn gekleed in deftig zwarte lange broek en dito jasje met wit shirt. "Jasje uit" betekent een ander personage. De zes acteurs: vier mannen en twee vrouwen, spelen de sterren van de hemel en vertegenwoordigen de veertig rollen in het stuk. Het is 44 jaar voor onze jaartelling, maar tegelijk 1999 daarna. Caesar heeft een grote overwinning behaald, dus viert het volk feest. Niet zoals bij Shakespeare d.m.v. dialogen tussen burgers en volkstribunen, maar met dans, muziek en zang. De acteurs zijn ineens feestgangers van toen en nu, zwaaiend met oranje vlaggetjes al dansen op vrolijke volksmuziek.
Plechtig, statig en bloot staat daarna Caesar, klaar om gekleed te worden door lieve dienstertjes. Hij trekt zich niets aan, noch van de voorgevoelens van zijn vrouw noch van de voorspelling dat op 15 maart zijn leven wordt bedreigd. "Hoed u voor Brutus, let op Cassius", roept de Sofistische wijksgeer. Een kus van Brutus, gevlij van Cassius en dan roept Caesar de doodskreet: "Ook jij, Brutus". Met een hysterische lach zakt hij in elkaar, met een regenjas over hem heen. Deze zal het symbool van zijn dode lichaam blijven. Tromgeroffel en muziek vertolken de gevoelens. Pas dan verschijnt Antonius. Brutus ontvangt hem als vriend. Zij komen overeen dat eerst Brutus en daarna Antonius het woord zal voeren bij het lijk, in deze voorstelling dus bij de regenjas.. Brutus is onzeker, gebruikt daarom een memorecorder en neemt plaats achter een katheder. Toch juicht het volk hem toe: "Leve Brutus": en "Laat Brutus Caesar worden".
Maar Antonius weet staande en zogenaamd voor de vuist weg sprekend, het gewone volk - dat achter de tv zit - op zijn hand te krijgen. Hij stelt zich nederig op, herhaalt steeds: "De goede Brutus zegt dat hij (Caesar) eerzuchtig was" (...), "Want Brutus is een respectabel man." Hij weet de grote massa "om" te krijgen. Hij "praat" intiem van "mede-burgers". Deze joelen van genot, slaan elkaar lachend op de schouder, als Antonius op TV verschijnt, omhelzen elkaar en laten alle kritiek varen. Het is als het ware 1999.
Dit is het moment van de katharsis (zuivering). De toeschouwer krijgt inzicht in de tactiek van
de machthebber en de bespeelbaarheid van het volk. Hoe dit in goede banen te leiden? Welke
wegen voeren tot oorlog en welke tot vrede? Met deze vragen zou dit deel van Julius Caesar
afgesloten kunnen worden.
Het vierde en vijfde bedrijf zijn weliswaar een vervolg, maar staan ook op zichzelf. We zien hoe twee jaar later Brutus en Cassius zich na onderlinge ruzies met elkaar verzoenen en besluiten een aanval op hun vijanden Antonius en Octavius in Philippi in te zetten. De geest van Julius Caesar verschijnt aan Brutus. Nog in de ban van het verleden slaan Brutus en Cassius de hand aan zichzelf. Pas daarna toont Antonius waardering voor zijn vroegere vijanden. Octavius sluit de grootse voorstelling af met: "De wapens neer! Wie vocht in deze slag, deelt in de roem van deze grote dag."
Had/heeft Octavius, de latere Augustus, gelijk?
Aan het publiek nu de voorstelling met lang applaus te belonen en thuis nog dagenlang met
deze voorstelling bezig te zijn.
Els Wiertz-Boudewijn
Speellijst 1999
23/9 Toneelschuur, Haarlem; 29/9 Concordia, Enschede; 30/9 Chasse, Breda; 7/8 Plaza F.,
Eindhoven; 9/9 Verbeelding, Purmerend; 15/9 Provadja, Alkmaar; 16/9, Kruithuis,
Groningen; 28/9 Lantaarnvenster, Rotterdam.
Spel
Gabby Bakker, Dennis Coenen, Ramses Graus, Tirza de Jong, Marcel Rolfsma, Gijs
Schoneveld e.a. theaterkunstenaars.
Naar: Inhoudsopgave archief of Inhoudsopgave 't Kan Anders
Last Updated 20 augustus 1999